گورستان گوگل ، چرا گوگل محصولات خود را می کشد؟ - عینکی متفکر

به گزارش عینکی متفکر، خبرنگاران: گوگل سابقه طولانی و تاریکی در کشتن پروژه های خود دارد؛ اینباکس، گوگل ریدر، هنگ اوتس، گوگل پلاس. چرا گوگل نسبت به محصولات خود اینچنین بی رحم است و آیا آهِ کاربران داغدیده روزی دامن گوگل را خواهد گرفت؟

گوگل یک شرکت آمریکایی فعال در حوزهٔ فناوری اطلاعات شامل جستجوی اینترنتی، رایانش ابری و تبلیغات، نرم افزار و سخت افزار است. گوگل از طریق لری پیج و سرگئی برین تأسیس شد که هر دوی آن ها در دانشگاه استنفورد به نام دانشجوی دکترا حضور داشتند و با نام مردان گوگل شناخته می شدند. گوگل ابتدا به نام یک شرکت خصوصی در 4 سپتامبر 1998 ثبت شد و فروش اولیه سهام آن در 19 اوت 2004 انجام شد. لری پیج و سرگئی برین و اریک اشمیت قبول کردند که به مدت بیست سال، یعنی تا سال 2024 در کنار هم کار کنند. هدف گوگل از شروع سازماندهی کردن اطلاعات جهان و دسترس پذیر کردن آن ها برای عموم بود.

زندگی دیجیتال، محصولات دیجیتال، نیازهای دیجیتال و هزار و یک دردسر. زمانی به کتاب فروشی محل می رفتیم، پول کتابی که می خواستیم، پرداخت می کردیم و تا زمانی که کتاب را گم نکرده یا هدیه نداده بودیم، مالکیت آن همچنان در اختیار ما بود. حتی اگر ناشر تصمیم می گرفت دیگر کتاب تتازه چاپ نشود یا نویسنده تصمیم می گرفت دیگر کتاب ننویسد، کتابی که زمانی برای آن پول داده بودیم، هنوز کتاب ما بود و نه ناشر، نه نویسنده و نه هیچ کس دیگر نمی توانست آن را از مالکیت ما خارج کند.

اما حالا جنس اغلب محصولاتی که می خریم یا از آن ها به طور رایگان استفاده می کنیم (البته ظاهرا رایگان؛ این روزها داده های شخصی ما برای شرکت ها از اسکناس های جیب ما باارزش ترند)، فرق کرده است. حالا با محصولاتی روبه رو هستیم که بیشتر از جنس خدمات هستند؛ مثل پیام رسان ها، پلتفرم های بازی، فضاهای ابری، استریم فیلم و موسیقی. خدماتی که شاید حتی نمی دانستیم به آن ها نیاز داریم، اما چنان تحت تأثیر نام برند، تبلیغات و وسوسه اطرافیان قرار می گیریم که سرانجام به استفاده از آن ها روی می آوریم و به حدی وابسته می شویم که زندگی بدون آن ها را نمی توانیم تصور کنیم.

ما در برابر محصولات و خدمات دیجیتالی که دریافت می کنیم، چقدر حق مالکیت داریم؟

در بسیاری از موارد برای این خدمات از حساب بانکی خود پول خرج می کنیم و گاهی آن ها را به رایگان در اختیار ما قرار می دهند؛ اما در هر دو حالت این سؤال همچنان باقی است: ما جامعه مصرف کننده در برابر محصولات و خدمات دیجیتالی که دریافت می کنیم، چقدر حق مالکیت داریم؟ چقدر این محصولاتی که از آن ها استفاده می کنیم و به آن ها وابسته ایم واقعا به ما تعلق دارد؟ و اگر زمانی خواستند آن ها را از ما بگیرند، چقدر می توانیم مقاومت کنیم و آیا اصلا حق داریم بگوییم نه؟

تصور کنید ناشر کتاب بعد از تصمیم به توقف چاپ به در خانه ما می آمد و به زور کتابی که خریده بودیم، پس می گرفت و با خود می برد. تصورش دور از فکر است؛ اما این سناریو در جهانی دیجیتال بارها و بارها اتفاق افتاده و گوگل در این مورد یکی از بدسابقه ترین ها است. این غول فناوری همین امسال 17 سرویس و اپلیکیشن خود را به اصطلاح کُشت تا روی پروژه های از نظر خودش هیجان انگیزتر سرمایه گذاری کند. از سال 2006 تا به امروز، گوگل بیش از 200 اپلیکیشن و سرویس خود را کنسل کرده است که از معروف ترین آن ها می توان به اینباکس و گوگل ریدر اشاره کرد. شاید شما هم جزو آن دسته کاربرانی بودید که از کنسل شدن گوگل پلی موزیک ناراحت یا حتی عصبانی شدید و معتقدید جایگزین آن، یوتیوب موزیک، به هیچ وجه تجربه یکسانی ارائه نمی دهد.

برخی از محصولات کنسل شده گوگل در قالب محصول تازه دیگری به زندگی خود ادامه دادند و برخی دیگر نظیر گوگل پلاس، به طور کامل جامعه کاربران خود را به حال خود رها کردند. این محصولات تا زمانی که سرپا هستند، در کاربران وابستگی ایجاد می کنند و سبک زندگی آن ها را تغییر می دهند. ما مدام در حال خو گرفتن به این محصولات هستیم و هربار این غول های تکنولوژی که سبک زندگی ما در کنترل دائم آن ها است، تصمیم به حذف این محصولات می گیرند، نه تنها ما را در برزخی از سردرگمی، زحمت و ناراحتی قرار می دهند، بلکه به اعتبار برند خود هم آسیب می زنند.

در واقع اعتبار گوگل به حدی در این زمینه خدشه دار شده است که هر بار این شرکت محصول تازهی معرفی می کند، اغلب کاربران و توسعه دهندگان می پرسند: گوگل؛ یعنی می توانم این بار به تو اعتماد کنم؟ برخی از ما هم هر روز با این نگرانی از خواب بیدار می شویم که نکند امروز خبر مرگ اپلیکیشن یا سرویس محبوبی که چند سال با آن زندگی کرده و به آن عشق ورزیده ایم، بشنویم. شاید تمام این کشته ها برای شرکت 1.8 تریلیون دلاری گوگل تنها تلفات جانبی باشد؛ شکست هایی که از آن ها درس گرفته است تا با پروژه بعدی، سود بیشتری به جیب بزند. اما این تلفات برای ما کاربران وابسته چه مفهومی دارد؟ آیا ما هم به همان سرعتی که گوگل فراموش می کند، قادریم وابستگی خود را کنار بگذاریم و از نو شروع کنیم؟ آیا احساسات و نیازهای ما برای بیگ تِک ها اصلا اهمیتی دارد؟

گوگل به اعتماد و سرمایه نیاز دارد

گوگل یک شرکت پلتفرمی است. چه پای رایانش ابری در میان باشد، چه توسعه اپلیکیشن، پیش نصب سیستم عامل یا ذخیره داده های کاربران، گوگل دائما از مصرف کنندگان، توسعه دهندگان و شرکای خود تقاضای سرمایه گذاری دارد. این گروه ها باید به این پلتفرم اعتماد داشته باشند و احساس کنند روی پلتفرمی سرمایه گذاری می کنند که فردا وجود خواهد داشت؛ وگرنه سراغ پلتفرم دیگری خواهند رفت. اگر هر یک از آن ها اعتماد خود را به گوگل به طور کامل از دست بدهد، می تواند آثار فاجعه باری برای این شرکت تریلیون دلاری در پی داشته باشد.

ما مصرف کنندگان انتظار داریم عکس ها، ویدئوها و ایمیل هایی که در گوگل آپلود می کنیم، همیشه در دسترس باشند. اگر تصمیم گرفتیم کروم کست یا گوگل هوم بخریم، لازم است بدانیم سرورها و اکوسیستمی که به آن وابسته اند، قرار نیست چند سال بعد از نقشه روزگار محو شوند و این گجت های گرانقیمت را به وزنه های زینتی کاغذ تبدیل کنند. اگر هم خواستیم خودمان، دوستان و اعضای خانواده را به سرویس پیام رسان گوگل بیاوریم، باید بدانیم که قرار نیست این سرویس دو سال بعد منحل شود یا شبکه اجتماعی که در آن محتوا به اشتراک می گذاریم، قرار نیست چند وقت دیگر بسته شود و تمام پست ها و خاطرات ما را برای همیشه پاک کند.

عادت گوگل به کُشتن محصولات خود همه را به دردسر انداخته است

عادت گوگل به کًشتن سرویس ها و سخت افزارهایش برای شرکت ها هم دردسرساز شده است. جمله معروفی است که می گوید هیچ کس تا به حال به خاطر خرید محصولات IBM اخراج نشده است. و این اشاره ظریفی است به نیاز شرکت ها به داشتن شرکای تکنولوژی قابل اعتماد و باثبات که فکر تعطیل کردن پروژه هایشان یک شبه به سرشان نمی زند.

توسعه دهندگان حتی بیشتر از مصرف کنندگان روی اعتماد به پلتفرم ریسک می کنند. ما مصرف کنندگان هنگام استفاده از سرویس یا سخت افزار، داده، وقت و پولمان را وسط می گذاریم؛ اما یک توسعه دهنده ماه ها وقت خود را صرف توسعه اپلیکیشنی می کند که باید برای آن اسناد مختلفی بخواند، کیت توسعه نرم افزار راه اندازی کند، نحوه کار با واسط کاربری را یاد بگیرد، هزینه پرداخت کند یا حتی مجبور شود زبان برنامه نویسی تازهی بیاموزد. اگر توسعه دهنده به دوام پلتفرم امیدی نداشته باشد، مطمئنا هیچ یک از این کارها را انجام نخواهد داد.

از آن طرف، سازندگان سخت افزار هم لازم است به شرکت اعتماد داشته باشند. گوگل مرتب از سازندگان سخت افزار می خواهد دستگاه هایی مبتنی بر سرویس هایش توسعه بدهند؛ دستگاه هایی نظیر اسپیکرهای سازگار با گوگل اسیستنت یا دستگاه هایی مبتنی بر اندروید یا کروم او اس. کافی است به سابقه Android Things نگاهی بیندازیم که تنها 9 ماه بعد از عرضه، بخش بزرگی از بازار خود را که مربوط به دستگاه های مبتنی بر اینترنت اشیا بود منحل کرد تا اضطراب توسعه دهندگان برای ساخت هر دستگاهی مبتنی بر Android Things را درک کنیم. حالا هم این پروژه به طور کامل کنسل شده است و تا سال آینده تمام داده های مربوط به آن پاک خواهد شد.

وب سایت هایی که آمار تلفات گوگل را ثبت می کنند

گوگل چنان در امر کنسل کردن پروژه های خود بدنام و یکه تاز است که در اینترنت بین وب سایت های مختلف سر ثبت آمار تلفات این غول فناوری رقابت شدیدی در گرفته. حتی پای ویکی پدیا هم به این بازی کشیده شده است و در صفحه مربوط به لیست محصولات گوگل، محصولات کنسل شده کم کم در حال پیشی گرفتن از محصولات موجود در بازار هستند.

وب سایت هایی نظیر The Google Cemetery (گورستان گوگل)، Killed by Google (کشته شده به دست گوگل) و didgoogleshutdown.com لیستی از محصولات، اپلیکیشن ها و سرویس های گوگل را که کنسل شده اند یا در شرف کنسلی هستند، نمایش می دهند. حتی وب سایت Arstechnica یکی از تگ های خود را به GOOGLE KILLS PRODUCT اختصاص داده و وب سایت Verge هم تایم لاینی از بیش از 40 محصول به قتل رسیده گوگل را به نمایش گذاشته است. این وب سایت ها را شاید بتوان نوعی ادای احترام به محصولاتی دانست که دیگر در میان ما نیستند؛ اما حس اضطراب و عدم قطعیتی که تماشای بیش از 200 محصول لیست شده در آن ها به فرد منتقل می کند، نمی توان انکار کرد. وب سایت Google Cemetery با ثبت 166 مورد و Killed by Google با 242 محصول، تصویری آخرالزمانی از کشته های گوگل به تصویر کشیده اند.

میانگین عمر محصولات گوگل تنها 4 سال است

Killed by Google محصولات را بر اساس اپلیکیشن، سرویس ها و سخت افزار دسته بندی کرده و زیر نام هر محصول، تاریخ تولد و مرگ و توضیح مختصری درباره آن نوشته است. با کلیک روی نام هر محصول به صفحه ویکی پدیا یا صفحه بلاگ گوگل هدایت می شویم که در آن خبر تعطیلی پروژه و دلایل آن را اعلام کرده است.

لیست Google Cemetery از Killed by Google کوتاه تر است؛ اما گزینه های بیشتری در اختیار کاربر می گذارد. گشت و گذار در این گورستان مجازی، چشم انداز دلهره آوری از علت معروفیت گوگل به قاتل اپلیکیشن به تصویر می کشد. در این وب سایت، پروژه های گوگل بر اساس سال تعطیل شدن یا نوع محصول دسته بندی شده اند. علاوه بر این، می توانید با کلیک روی G Alternatives، لیستی از محصولات جایگزین پروژه های کنسل شده گوگل را مشاهده کنید. مثلا اگر طرفدار Google Reader بودید، این وب سایت پیشنهاد می کند در نبود این سرویس، از پلتفرم های دیگری مثل Flipboard یا Digg Reader استفاده کنید. طبق محاسبه Google Cemetery، میانگین عمر محصولات گوگل تنها 4 سال است.

جالب است بدانید که مؤسس این وب سایت، نعیم نور، Google Cemetery را به این خاطر راه اندازی کرده است تا دوستانش همچنان روی ایده های تازهشان کار کنند؛ حتی اگر این ایده ها قرار است شکست بخوردند.

چرا گوگل محصولات خود را می کشد؟

عشق گوگل به کنسل کردن محصولات خود عمدتا اثر جانبی عشق این شرکت به توسعه محصولات تازه است. البته اینکه چیزی را محصول گوگل بنامیم، بسیار ساده انگارانه است؛ چرا که گوگل به ندرت محصولی را به تنهایی تولید می کند. این غول تکنولوژی در حقیقت از گروه های مستقلی تشکیل شده است که هر یک طبق برنامه خود محصولی را تولید و عرضه می کند. به همین علت است که گاهی پیش می آید دو یا چند محصول تقریبا مشابه در گوگل توسعه یابد.

مثلا زمانی برای پیام فرستان در اندروید چهار روش مختلف وجود داشت: گوگل تاک، گوگل پلاس مسنجر، Messaging (اپلیکیشن SMS اندروید) و گوگل وُیس. بعد هنگ اوتس (Hangouts) از راه رسید و تمام این ها را در یک پلتفرم جمع آوری کرد. اما گوگل دو سال بعد پشتیبانی همه جانبه خود را از این پیام رسان برداشت (چون باز هم پیام رسان های دیگری در گوگل پیشرفته بود!) و سرانجام مهر امسال اظهار داشت سرورهای Hangouts را خاموش و کاربران را به Chat منتقل می کند.

گوگل از بازاریابی متنفر است

استراتژی گوگل به توسعه محصولات تقریبا مشابه در چندین گروه مختلف، کنسل کردن آن هایی که از نظرش پیروزیت آمیز نبوده اند و پشتیبانی از آن هایی که عملکرد بهتری داشته اند، باعث شده است تعداد محصولات و سرویس هایی که نام این شرکت را یدک می کشند و از کیفیت، عمر و سازگاری متفاوتی با دیگر محصولات گوگل برخوردار هستند، بیش از اندازه زیاد شود و از آن طرف، تعداد پروژه های کنسل شده هم بیشتر از سایر غول های فناوری دیگر نظیر اپل یا حتی مایکروسافت باشد. در واقع می توان گفت تمام پروژه های کنسل شده گوگل از طرف تیم های مستقلی است که تصمیمات مستقلی می گیرند.

محصولات کنسل شده گوگل

علت اینکه گوگل اسیستنت حال و روزی به مراتب بهتر از سایر محصولات گوگل دارد، این است که این دستیار صوتی از طریق تیم تحقیق گوگل اداره می شود. اما آن سوی ماجرا، تیم پیام رسان گوگل است که بعد از اتفاقاتی که با هنگ اوتس، الو، Duo، گوگل ویس و Android Messages افتاد، دیگر هیچ اعتباری برایش باقی نمانده است. شاید بتوان گفت تیم توسعه اندروید باثبات ترین و قابل اطمینان ترین تیم گوگل است. اوایل که تیم های مختلف هر سخت افزاری که دلشان می خواست عرضه می کردند، اوضاع آشفته بود؛ تا اینکه بخش سخت افزاری گوگل مسئولیت توسعه تمام سخت افزارها را عهده دار شد و اوضاع سروسامان گرفت.

از آن طرف، هر تعطیلی پروژه، ماجرای خاص خود را دارد. برای مثال، گوگل پلاس (+Google) به نام بخش تازهی در گوگل به سرپرستی ویک گاندوترا تأسیس شد؛ کسی که معتقد بود اگر گوگل شبکه اجتماعی نداشته باشد، بازی را برای همیشه به فیسبوک خواهد باخت. اما با رفتن گاندوترا از گوگل در سال 2014، انتها این شبکه اجتماعی که قرار بود گوگل را نجات بدهد، رقم خورد و گوگل سرانجام این پروژه را در سال 2019 به خاطر کاهش کاربران و مسائل امنیتی کنسل کرد.

ایده هنگ اوتس هم در تیم گوگل پلاس شکل گرفت و قرار بود تمام سرویس های پیام رسان گوگل را در یک اپلیکیشن واحد جمع کند؛ اما با قرار گرفتن پلاس در جهت منحل شدن، این پیام رسان هم جایی در بخش های دیگر گوگل نداشت. در نهایت تیم مخصوص پیام رسان ها در گوگل ایجاد شد؛ اما این تیم بیشتر مشتاق بود پروژه های خود را راه اندازی کند تا از اپلیکیشنی که فرد دیگری توسعه داده بود، پشتیبانی کند.

علت دیگری که می توان برای توضیح بدنامی گوگل آورد این است که این غول فناوری از بازاریابی تنفر دارد. گوگل برای محصولات خود تبلیغ و بازاریابی نمی کند، بلکه آن ها را صرفا معرفی می کند؛ چون به چیزی بیشتر از این نیازی ندارد تا کاربران تازه را به سمت محصولات خود بکشد.

گوگل معتقد است محصول را تولید کن و کاربران با پای خودشان به سمت آن خواهند آمد. این روش تا به امروز برای گوگل کارساز بوده و به همین علت تا این حد پیروز شده است. در واقع مؤسسان گوگل از اینکه موتور جستجوی آن ها توانسته بدون هیچ زحمتی برای بازاریابی تمام رقیبان را پشت سر بگذارد و به جستجوگر شماره یک جهانی اینترنت تبدیل شود، به خود افتخار می کنند.

به تیم اجرایی ارشد گوگل نگاه کنید. محال است بتوانید در بین اعضای آن مدیر ارشد بخش بازاریابی پیدا کنید. سیاست ضد بازاریابی گوگل باعث شده است این شرکت محصولاتی تولید کند که گاهی سازگاری مناسبی با بازار هدف ندارند و به همین علت با شکست روبه رو می شوند. این مدل شکست ها برای شرکت های استارتاپ اغلب به معنی انتها خط است؛ اما برای بیگ تک هایی چون گوگل، در حد لکه بسیار کوچکی است که سعی می کنند بلافاصله با محصولات تازهتر آن را بپوشانند و وانمود کنند روحشان از این لکه خبر ندارد.

آیا ما داریم از کاه، کوه می سازیم؟

از نظر دیوید لیب، مدیر محصول گوگل فوتوز، گویا این چنین است. وقتی گری تن، هم بنیان گذار صندوق سرمایه گذاری خطرپذیر Initialized Capital، در توییتی نوشت که وب سایت Google Cemetery یادآور خوبی از این واقعیت است که هر سرویس شرکت های بزرگ فناوری، حتی سرویسی که میلیون ها کاربر داشته باشد، می تواند بدون هیچ رحمی کشته و کنار گذاشته شود، لیب در پاسخ نوشت:

البته لیب در این توییت به نکته مورد نظر تن اشاره ای نمی کند؛ اینکه شرکت های بزرگ مانند گوگل صرف همین بزرگ بودنشان، در مقایسه با کاربران اهمیت کمتری به محصول خود می دهند. وقتی پروژه استارتاپی شکست می خورد، شاید هزار کاربر از این شکست متأثر شوند؛ اما وقتی پروژه گوگل متوقف می شود، میلیون ها کاربر از این تصمیم گیری به ستوه می آیند. برای گوگل، چند میلیون نفر در برابر چند میلیارد نفر عدد ناچیزی است؛ اما برای تک تک این چند میلیون نفر، از دست دادن آن محصول خاص می تواند به شدت آزاردهنده باشد.

برای گوگل، چند میلیون در برابر چند میلیارد نفر عدد ناچیزی است

البته این را باید در نظر داشت که تمام پروژه های منحل شده گوگل به طور کامل به دست فراموشی سپرده نشده اند و قابلیت های آن ها به پروژه دیگری منتقل شده است. اما در مورد Inbox، برخی از ویژگی های محبوب و منحصر به فرد آن به سرویس جایگزین که Gmail بود انتقال نیافت و کاربران برای همیشه آن ها را از دست دادند.

چرا راه دور برویم؛ همین گوگل استادیا، سرویس گیمینگ ابری گوگل که در سال 2019 با شعار انتها دوران خرید سخت افزارهای گران قیمت گیمینگ رونمایی شد. شاید اگر کتابخانه بازی های Stadia به اندازه گیم پس مایکروسافت متنوع بود، می شد به آن به چشم نتفلکیس صنعت بازی سازی نگاه کرد. اما گوگل تنها دو سال بعد از راه اندازی این سرویس، تمام استودیوهای بازی سازی خود را تعطیل کرد و حالا همه منتظرند ببینند چه زمانی گوگل کل پروژه را آفلاین می کند.

فکر کنید از گیمرها برای خرید بازی ای که نمی توانند آن را دانلود و جایی ذخیره کنند، 70 دلار پول بگیرید یا از توسعه دهندگان بخواهید برای پلتفرم شما بازی انحصاری تولید کنند و بعد به طور ناگهانی کل پروژه را تعطیل کنید. شاید بار مالی چنین اقدامی برای بیگ تکی چون گوگل ناچیز باشد؛ اما برای کاربران و توسعه دهندگان، تک تک این پروژه های رها شده بار مالی، زمانی و عاطفی سنگینی خواهند داشت.

سؤالی که پیش می آید این است: آیا کاربران گوگل روزی از این برند رویگردان خواهند شد و سراغ سرویس های مشابه از شرکت های قابل اطمینان تری خواهند رفت؟ یا نفوذ و قدرت گوگل آنقدر زیاد است که کاربران و توسعه دهندگان مجبورند تا همیشه با روحیه دمدمی این شرکت بسوزند و بسازند؟

زومیت

این مطلب از گروه وب گردی است و فقط جنبه سرگرمی دارد